ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Υπερλιπιδαιμία αναφέρεται σε αυξημένα επίπεδα λιπιδίων (λίπη) στο αίμα, συμπεριλαμβανομένης της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Η υπερλιπιδαιμία συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα όμως μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου, που ονομάζεται επίσης νόσος στεφανιαίων αγγείων δηλ. τη στένωσης των αρτηριών της καρδίας που με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει πόνο στο στήθος , δύσπνοια , καρδιακή προσβολή , οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ,αιφνίδιο θάνατο , καρδιακή ανεπάρκεια κτλ. Οι άνθρωποι με στεφανιαία νόσο έχουν δύσκαμπτες σκληρυντικές αρτηρίες στον καρδιακό μυ. Λόγω των κινδύνων αυτών, η θεραπεία είναι απαραίτητη για τα άτομα με υπερλιπιδαιμία .
ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ – ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Με όρο λιπίδια στο αίμα εννοούμε τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι των λιπιδίων (επίσης ονομάζονται και λιποπρωτεΐνες ). Οι λιποπρωτεΐνες είναι σφαιρικοί σχηματισμοί – σωματίδια που είναι φτιαγμένα από πρωτεΐνες και μέσα στις οποίες είναι συγκεντρωμένα τα μόρια λιπιδίων και ανάλογα με το ρόλο και τη σύσταση τους χωρίζονται σε διαφορετικούς τύπους .
Τα κυριότερα λιπίδια είναι :
— Ολική χοληστερόλη — υψηλή ολική χοληστερόλη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, οι αποφάσεις σχετικά με τη θεραπεία της υψηλής χοληστερόλης είναι συνήθως βασισμένες ανάλογα με την πάθηση του ασθενούς και με το επίπεδο της LDL ή HDL χοληστερόλης, και όχι με το επίπεδο της ολικής χοληστερόλης.
— HDL – υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη η λεγόμενη <<καλή χοληστερόλη>> επειδή ο ρόλος της είναι να απομακρύνει την χοληστερόλη από τον οργανισμό .Τη μεταφέρει από όλο το σώμα , στο ήπαρ όπου μεταβολίζεται και απομακρύνεται . Τη συγκεντρώνει ακόμα και από τις αρτηρίες που μαζεύουν λίπος στα τοιχώματα τους .
Αυξημένα επίπεδα της HDL χοληστερόλης μειώνουν ουσιαστικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Όμως ένα πολύ υψηλό HDL (μεγαλύτερο από 60 mg / dL ή 1,55 mmol / L) θεωρείται ένας αρνητικός παράγοντας και ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο αντίθετα αυξάνει . Από την άλλη πλευρά, η θεραπεία είναι μερικές φορές απαραίτητη για άτομα με χαμηλά επίπεδα της HDL χοληστερόλης (λιγότερο από 40 mg / dL ή 1,03 mmol / L), και αυξημένα επίπεδα LDL κακής χοληστερόλης , ιδίως εάν έχουν ήδη στεφανιαία νόσο .
–LDL – χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη η λεγόμενη <<κακή χοληστερόλη>> επειδή ο ρόλος της είναι ακριβώς αντίθετος με την καλή χοληστερόλη και αυξημένα επίπεδά της ευθύνονται για αθηρωμάτωση των αρτηριών είτε είναι στη καρδιά , στις καρωτίδες , εγκεφαλικές αρτηρίες ,νεφρά κτλ. Με αποτέλεσμα οι αρτηρίες στενεύουν σιγά σιγά , γίνονται δύσκαμπτες και σκληρές και μπορούν να αποφραχτούν εντελώς , οξέως ή και με το χρόνο και να έχουμε σαν αποτέλεσμα έμφραγμα μυοκαρδίου , εγκεφαλικό επεισόδιο κτλ.
LDL χοληστερόλη – είναι ένας πιο ακριβής προγνωστικός δείκτης της στεφανιαίας νόσου από τη συνολική χοληστερόλη. Τα υψηλότερα επίπεδα της LDL χοληστερόλης αυξάνουν τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου. Καλό είναι πριν από τη μέτρηση της να προηγείται νηστεία δηλ. αποχή από φαγητό για 12-14 ώρες .
Γι αυτό στόχος της θεραπείας ανάλογα με την πάθηση είναι συγκεκριμένο επίπεδο της κακής χοληστερίνης στο αίμα .
–Τριγλυκερίδια κυκλοφορούν στο αίμα και αποθηκεύονται στο σωματικό λίπος . Όπως και η κακή χοληστερόλη ευθύνονται για αθηρωμάτωση αρτηριών .
Τα τριγλυκερίδια θα πρέπει να μετρούνται μετά από νηστεία για 12 έως 14 ώρες .
Επίσης υπάρχουν οι λεγόμενες apoA και apoB λιποπρωτεΐνες που επίσης μπορούν να μετρηθούν στο αίμα ,όμως είναι πιο εξειδικευμένη εξέταση και βοηθούν σε διάγνωση κυρίως οικογενούς δυσλιπιδαιμίας και διαστρωμάτωση καρδιαγγειακού κινδύνου . Στο προσεχές μέλλον θα έχουμε περισσότερα δεδομένα .
Οι εξετάσεις αίματος μετράνε το επίπεδο των λιποπρωτεϊνών σας. Οι τυποποιημένες εξετάσεις αίματος λιπιδίων περιλαμβάνουν μία μέτρηση της ολικής χοληστερόλης, της LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες ) , HDL (λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας ), και τα τριγλυκερίδια.
Πότε πρέπει να ξεκινήσει ένας άνθρωπος να ελέγχει τα επίπεδα χοληστερίνης του ?
Εδώ υπάρχουν πολλές γνώμες από διάφορους επιστήμονες . Όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες που έχουν βεβαρυμμένο ιστορικό πρέπει να μετρήσουν τα λιπίδια από τα 20 τους χρόνια και χωρίς ιστορικό οι άνδρες από τα 35 τους και οι γυναίκες από τα 45 τους χρόνια .
ΓΙΑ ΣΩΣΤΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΟΡΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ :
–πριν από τη μέτρηση λιπιδίων αίματος πρέπει να προηγείται νηστεία 12 με 14 ώρες αποχής από το φαγητό και άσκηση .
—η εγκυμοσύνη μπορεί να αυξήσει τις τιμές των λιπιδίων στο αίμα .
— η οξεία κατάσταση υγείας , έντονη νηστεία και απώλεια βάρους θα επηρεάσουν τα αποτελέσματα πολύ .
—κάποια από τα φάρμακα επηρεάζουν τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα(κορτιζόνη , διουρητικά , αντισυλληπτικά , ορμόνες και άλλα )
—το κάπνισμα μειώνει τα επίπεδα καλής χοληστερόλης
—το αλκοόλ : κατανάλωση περισσότερο από 3 ποτηράκια κρασιού ή 3 μπίρες ή 3 μερίδες άλλου δυνατού αλκοολούχου ποτού όπως είναι το τσίπουρο , ουίσκι κτλ αυξάνουν τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα ιδιαίτερα Τριγλυκεριδίων .
—υποθυρεοειδισμός αυξάνει τη χοληστερίνη του αίματος .
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ
Συνήθως η ίδια αύξηση των τιμών των λιπιδίων στο αίμα δεν προκαλεί συμπτώματα στον άνθρωπο όμως έχουν περιγραφεί ζαλάδες , πονοκέφαλοι , και άλλα μη ειδικά συμπτώματα.
Ορισμένοι τύποι υπερχοληστερολαιμίας οδηγούν σε εμφάνιση κάποιων ευρημάτων στο σώμα .
Για παράδειγμα, σε οικογενή υπερχοληστερολαιμία (Τύπος ΙΙα υπερλιποπρωτειναιμία) μπορεί να ανευρίσκονται ξανθελάσματα (κιτρινωπές εναποθέσεις λιπιδίων κάτω από το δέρμα γύρω από τα βλέφαρα), γεροντότοξο – ένας κρεμώδης κίτρινος αποχρωματισμός στα όρια της ίριδας και του κερατοειδούς, και ξανθώματα (εναπόθεση κιτρινωπού υλικού πλούσιου σε χοληστερόλη υλικό) των τενόντων, ιδιαίτερα των δακτύλων. Τύπου III υπερλιπιδαιμία μπορεί να σχετίζεται με ξανθώματα στις παλάμες, τα γόνατα και τους αγκώνες.
ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗΣ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η απόφαση να ξεκινήσει υπολιπιδαιμική θεραπεία γίνεται για κάθε περίπτωση χωριστά.
Ο γιατρός πρέπει να αποφασίσει ανάλογα με τα επίπεδα λιπιδίων (ολική χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, καλή και κακή χοληστερόλη) ,
την παρουσία ή απουσία της στεφανιαίας νόσου, την περιφερική αρτηριοπάθεια ή άλλων παραγόντων κινδύνου όπως είναι το κάπνισμα , σακχαρώδης διαβήτης ,αρτηριακή υπέρταση , οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου ,ηλικία και ανδρικό φύλο ). Γενικά πρέπει να ξέρετε ότι τα παιδιά που είναι από 13 έως 15 ετών που τρέφονται φυσιολογικά χωρίς υπερβολική κατανάλωση λίπους και επεξεργασμένης τροφής και αθλούνται 3-4 φορές την εβδομάδα έχουν την κακή χοληστερόλη κάτω από 70-80 mg / dL και την καλή πάνω από 40 mg / dL . Συμπερασματικά αυτά μάλλον είναι τα ιδανικά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα για έναν άνθρωπο και δεν του προκαλούν προβλήματα .
Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα η θεραπεία έει στόχο μείωσης της LDL και των τριγλυκεριδίων .
Οι ασθενείς πολύ υψηλού κινδύνου SCORE ≥ 10 : LDL-στόχος κάτω από 70 mg / dL συνιστάται για τα άτομα που έχουν στεφανιαία νόσο, με ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο , περιφερική αγγειοπάθεια και καρωτιδική νόσο .Επίσης ο ίδιος στόχος σε ασθενείς με χρόνια σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια ή με σακχαρώδη διαβήτη που είδη έχει βλάψει κάποιο όργανο ή ο ασθενής έχει και επιπλέων παράγοντα κινδύνου όπως είναι το κάπνισμα .
Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου SCORE 5-9 : στόχος LDL χοληστερόλης μικρότερο από 100 mg / dL συνιστάται για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη που δεν έχει όμως βλάψει κανένα όργανο , σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο μέτριας βαρύτητας .Ο ίδιος στόχος είναι και για άτομα με έναν μεμονωμένο παράγοντα κινδύνου που όμως είναι ιδιαίτερα παθολογικός όπως είναι η ετερόζυγη οικογενής υπερχοληστερολαιμία .
Οι ασθενείς μετρίου κινδύνου SCORE 1-4 : στόχος LDL μικρότερο από 115 mg/dl .Αυτά τα άτομα έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες : οικογενειακό ιστορικό για πρώιμη στεφανιαία νόσο, κοιλιακή παχυσαρκία, με πολύ χαμηλή φυσική δραστηριότητα .
Άτομα χαμηλού κινδύνου SCORE ≤ 1% : στόχος LDL μικρότερο απο 130 mg/dl .
Το SCORE http://www.heartscore.org/en_GB είναι ένας τρόπος υπολογισμού του 10 ετη κινδύνου για κάποιο καρδιακό ,αγγειακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο που μπορεί να είναι θανατηφόρο. Λαμβάνει υπόψη 5 παράγοντες την ηλικία, το κάπνισμα, το φύλο, τις τιμές ολικής χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης .
Υπερτριγλυκεριδαιμία – υψηλά τριγλυκερίδια πιστεύεται ότι δεν έχουν τον ίδιο κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου, όπως χοληστερόλης LDL . Ωστόσο, οι ιατροί συνιστούν συχνά θεραπεία για τα άτομα με αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, εφόσον :
Στόχος τριγλυκεριδίων στις περιπτώσεις αυτές είναι μικρότερο από 200 mg/dl .
Ηλικιωμένοι – Σε γενικές γραμμές, οι θεραπευτικοί στόχοι που συζητήθηκαν παραπάνω ακολουθούνται για τους ηλικιωμένους ανθρώπους.
Η απόφαση για την αντιμετώπιση των υψηλών επιπέδων χοληστερόλης σε ένα ηλικιωμένο άτομο εξαρτάται από την χρονολογική ηλικία του ατόμου (ηλικία ταυτότητας) και τη βιολογική ηλικία (εάν το άτομο είναι δραστήριο, γυμνάζεται) .
Φαρμακευτική αγωγή κυρίως συνίσταται σε περιπτώσεις που οι ασθενείς πέρασαν κάποιο επεισόδιο από την καρδιά τους ή εγκεφαλικό, οι ασθενείς με γνωστή στεφανιαία ή καρωτιδική νόσο , οικογενούς υπερλιπιδαιμίας και σε υψηλές τιμές λιπιδίων στο αίμα ,σε άτομα με πολλούς παράγοντες κινδύνου .
ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Τι πρέπει να κάνω για να μειώσω τη χοληστερόλη στο αίμα μου και να προστατευτώ από τις επιπτώσεις .
Επειδή ο άνθρωπος στη σημερινή εποχή δεν κινείται όσο θα έπρεπε ενώ η τροφή του είναι υψηλής περιεκτικότητας σε ενέργεια και κυρίως ζωικής προέλευσης , αυξάνεται το επίπεδο λιπιδίων στο αίμα .
Κάποιο μέρος -(αυτό που χρειάζεται ο οργανισμός) των λιπιδίων πάει για τις ανάγκες του οργανισμού και ότι περισσεύει αποθηκεύεται σε λιπώδη και διάμεσο ιστό για μελλοντική χρήση με αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους του σώματος .
Επίσης καθώς στο αίμα συνεχώς κυκλοφορούν αυξημένα επίπεδα λιπιδίων αυτά εναποτίθενται στα τοιχώματα των αγγείων με αποτέλεσμα την αθηρωμάτωση τους δηλ. τη στένωση τους μέχρι και απόφραξη . Άρα θα πρέπει ο άνθρωπος να ασκείται ώστε να καταναλώνει επαρκώς τα λιπίδια και να τα μειώνει στα τοιχώματα των αγγείων .
Η άσκηση αυξάνει το μέγεθος των σωματιδίων λιποπρωτεΐνες που μεταφέρουν τη χοληστερόλη στο αίμα . Όπως γνωρίζουμε σήμερα μερικά από αυτά τα σωματίδια είναι μικρά και πυκνά όπως είναι η κακή χοληστερόλη , μερικά είναι μεγάλα και αφράτα (π.χ. καλή χοληστερόλη) .
Όσο πιο μικρές και πυκνές είναι όλες οι λιποπρωτεΐνες τόσο πιο εύκολα εισχωρούν στα τοιχώματα αγγείων και προκαλούν αθηρωμάτωση τους .
Πόσο πρέπει να ασκείται κανείς για να μειώσει τη χοληστερόλη στο αίμα ?
Σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι συνιστούν, τουλάχιστον, 30 λεπτά την ημέρα μέτριας έως έντονης άσκησης, όπως περπάτημα, τρέξιμο, ποδηλασία ή κηπουρική . Άλλοι υποστηρίζουν ότι η άσκηση πρέπει να είναι τουλάχιστον μέτρια έως έντονη (είναι ισοδύναμο με 20 χιλιόμετρα τρέξιμο την εβδομάδα και με ταχύτητα ανάλογα με το ύψος από 4,5 έως 7,5 km/h). Με ένα απλό περπάτημα είναι δύσκολο να κατέβει η LDL και να αυξηθεί η HDL ικανοποιητικά .
Πώς θα ξεκινήσω ?
Εάν δεν έχετε ασκηθεί ποτέ πριν ή έχετε πολύ καιρό να ασκηθείτε και είστε >35 έτη , καλό θα ήταν πρώτα να γίνει ένας καρδιολογικός έλεγχος .Πρέπει να γίνουν εξετάσεις αίματος ,υπερηχογράφημα καρδιάς (TRIPLEX) και εάν χρειαστεί δοκιμασία κοπώσεως (είναι γι’ αυτούς που έχουν πολλούς παράγοντες κινδύνου) για να δούμε πώς αντιδρά το καρδιαγγειακό σύστημα σας όταν ασκείστε.
–Ξεκινήστε πρώτα με 10-20 λεπτά περπάτημα ,ποδηλασία ,τζόκινγκ ή άλλη δραστηριότητα την ημέρα αρκεί να είναι συνεχόμενη για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα . Πρέπει να προηγείται προθέρμανση 5-10 λεπτά που αποτελείται από ίδια άσκηση με μικρότερη όμως ένταση στο μισό περίπου .
Σιγά σιγά θα αυξάνετε τη δραστηριότητα , ανά 20-30 ημέρες έτσι ώστε να μην έχετε δυσφορία και υπερβολική κούραση από την αύξηση αυτή . Αρχικά μπορείτε να αυξάνετε την διάρκεια της άσκησης πχ κατά 5 λεπτά ανά 30 ημέρες και καθώς γίνεστε έμπειροι μπορείτε να αυξάνετε και την ένταση .
Η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρία συστήνει άσκηση το λιγότερο 30 λεπτά την ημέρα μέτριας έντασης και αυτοί που θέλουν να χάσουν βάρος 60 λεπτά την ημέρα ίδιας εντάσεως .
Αυτό το πετυχαίνουμε με ελαφρύ προς μέτριας έντασης τρέξιμο κάθε μέρα για 20-30 λεπτά με ταχύτητα 5,0-7,5 Km/h . Είναι περίπου 18-20 χιλιόμετρα την εβδομάδα .
–Επίσης οι δραστηριότητες πρέπει να είναι κατανεμημένες σε όλη την εβδομάδα καθημερινά και όχι να ασκήστε μόνο μια ημέρα κάνοντας όλα τα χιλιόμετρα .
Το είδος του λίπους στις τροφές που προσλαμβάνει ο άνθρωπος είναι αποδεδειγμένο ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην αθηρωμάτωση και φυσικά παίζει ρόλο και η ποσότητα του . Ας δούμε ποια λίπη σήμερα υπάρχουν στις τροφές που καταναλώνουμε .
Τα λίπη των τροφών :
Trans-λιπαρά οξέα – (Υδρογονωμένα φυτικά έλαια) τα περισσότερα είναι ένα αποτέλεσμα της βιομηχανικής υδρογόνωσης των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων(από φυτικά λίπη) με αποτέλεσμα να τα αλλοιώνουν . Όμως ορισμένα Trans-λιπαρά οξέα εμφανίζονται και σε φυσικά τρόφιμα, ειδικά εκείνα ζωικής προέλευσης . Trans-λιπαρά οξέα που παράγονται βιομηχανικά είναι πολύ επιβλαβή κα προκαλούν καρδιαγγειακά προβλήματα .Δίαιτες σχετικά υψηλότερες με Trans-λιπαρά οξέα οδήγησαν σε αυξήσεις της LDL-χοληστερόλης και μεγαλύτερες μειώσεις στα επίπεδα της HDL-χοληστερόλης .
Συγκριτικά, η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών αυξάνει επίσης την LDL-χοληστερόλης συγκέντρωση, αλλά δεν μειώνει την HDL.
Περιέχονται σε επεξεργασμένες τροφές όπως είναι τα γλυκά, κέικ και μπισκότα .Γενικά βρίσκονται σε μαργαρίνες . Οι σημερινές μαργαρίνες περιέχουν πολύ λιγότερα Trans-λιπαρά οξέα .
Κορεσμένα λιπαρά οξέα – Κορεσμένα λιπαρά, τα οποία προέρχονται κυρίως από τα ζωικά προϊόντα (κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα ) αυξάνουν την ολική χοληστερόλη ορού . Υπάρχει μια συνεχής αναλογική σχέση μεταξύ της συνολικής συγκέντρωσης στον ορό της χοληστερόλης και της στεφανιαίας νόσου και της θνησιμότητας γενικά .
Οι μελέτες δείχνουν ότι η αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών με πολυακόρεστα λιπαρά είτε με μονοακόρεστα λίπη ή υδατάνθρακες μπορεί να μειώσουν τα στεφανιαία επεισόδια και θανάτους .
Ακόρεστα Λίπη /Έλαια Μπορούν να διαιρεθούν σε πολυακόρεστα (PUFA) και μονοακόρεστα (MUFA) λιπαρά οξέα
Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα – μειώνουν την LDL-χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια και δε μειώνουν την HDL-χοληστερόλη . Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα μπορεί επίσης να αποτρέψουν ορισμένους οδούς δημιουργίας θρόμβωσης, σε στεφανιαία επεισόδια . Οι μεσογειακοί πληθυσμοί που καταναλώνουν υψηλές ποσότητες μονοακόρεστων λιπών έχουν καλύτερη προστασία κατά των καρδιακών παθήσεων . Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, η αλλαγή από μια δίαιτα με πολυακόρεστα λιπαρά σε δίαιτα με μονοακόρεστα λιπαρά μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και αποκαθιστά την εξαρτώμενη από το ενδοθήλιο αγγειοδιαστολή, παρέχοντας έτσι ένα πιθανό μηχανισμό με τον οποίο η «Μεσογειακή δίαιτα» μειώνει τον κίνδυνο αθηροσκληρωτικής νόσου .
Καλές πηγές φυτικών μονοακόρεστων λιπών περιλαμβάνουν το ελαιόλαδο και το κραμβέλαιο .
Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα –
Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα διακρίνονται σε Ωμέγα 3 και Ωμέγα 6 λιπαρά οξέα.
Ωμέγα 6 λιπαρά οξέα απαντώνται στο αραβοσιτέλαιο, το σογιέλαιο, το ηλιέλαιο, το καρδαμέλαιο και σε μαργαρίνες πλούσιες σε πολυακόρεστα .Τείνουν να μειώσουν στον ορό την LDL και HDL-χοληστερόλη και τριγλυκερίδια επίσης .
Έχει παρατηρηθεί ότι οι πληθυσμοί σαν τους Εσκιμώους που καταναλώνουν τροφή που περιέχει πολλά Ωμέγα 3 λιπαρά είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά της καρδιακής νόσου .
Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα (και το ιχθυέλαιο και το λινέλαιο από λιναρόσπορο ) έχουν μικρότερη επίδραση επί της χοληστερόλης του ορού από ό, τι Ωμέγα 6 λιπαρά οξέα, αλλά φαίνεται να έχουν δράση στην μείωση συσσώρευσης των αιμοπεταλίων και τη μείωση του ινωδογόνου του ορού και των τριγλυκεριδίων .
Το Άλφα-λινολενικό οξύ περιέχεται στο έλαιο canola (κραμβέλαιο) και μερικά καρύδια και σπόρους (π.χ., λιναρόσπορος) Η κατανάλωσή του από μερικές μελέτες συσχετίστηκε με 10 τοις εκατό χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου .
Τα Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα έχουν επίσης και αντιαρρυθμική δράση στην κολπική μαρμαρυγή .
Κατανάλωση των πολυακόρεστων λιπών (σε συνδυασμό ν-3 και ω-6 λιπαρά οξέα) στη μελέτη Framingham δεν συσχετίστηκε με κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου, ενώ πρόσληψη κορεσμένων και μονοακόρεστων λιπαρών συγχρόνως συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου .
Χοληστερόλη των τροφών – αυξάνει την ολική χοληστερόλη ορού, αλλά είναι λιγότερο σημαντική από ό, τι τα κορεσμένα λιπαρά οξέα . Τα αυγά είναι μια κύρια πηγή τέτοιας χοληστερόλης . Έγινε μετα-ανάλυση το 2013 οκτώ προοπτικών μελετών (πάνω από 474.000 συμμετέχοντες), δεν υπήρχε καμία συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αυγών και του κινδύνου για στεφανιαία νόσο ή εγκεφαλικό επεισόδιο .
Συμπεράσματα οδηγίες δίαιτας
–Για ενήλικες: κάτω από τα 20% – 35% της ενέργειας πρέπει να προέρχεται από το λίπος . Μεταξύ των 4 έως 18 ετών, η σύσταση είναι 25 έως 35 τοις εκατό, και 30 έως 40 τοις εκατό για τα παιδιά κάτω των 4 ετών . Η μείωση της συνολικής πρόσληψης λιπών σε 20% ή ακόμη και σε 10% των συνολικών ημερησίων θερμίδων θα μειώσει σημαντικά τη συνολική χοληστερόλη και την LDL .
— Τα κορεσμένα λίπη προέρχονται κυρίως από τα ζωικά προϊόντα, όπως το τυρί, το βούτυρο και το κόκκινο κρέας .
–Κορεσμένα λίπη και τα τρανς λιπαρά πρέπει να αποφεύγονται και να αντικαθίστανται με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λίπη (π.χ., με τα ψάρια, το ελαιόλαδο, το φυστικέλαιο, ξηροί καρποί)
Η ποσότητα κορεσμένων λιπών πρέπει να μειωθεί λιγότερο από 10% ημερησίων θερμίδων.
Οι φυσικές φυτικές τροφές μη επεξεργασμένες περιέχουν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που δεν είναι επικίνδυνα .
Τα μονοακόρεστα λίπη φαίνεται ότι έχουν το ίδιο αποτέλεσμα στη μείωση της LDL .Το ελαιόλαδο έχει τη μεγαλύτερη ποσότητα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων .Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα αντιπροσωπεύονται κυρίως από το ελαϊκό οξύ (Ωμέγα-9), το οποίο αποτελεί το 70% των λιπαρών οξέων της ελιάς, είναι δε και το λιπαρό οξύ με τη μεγαλύτερη διάδοση στη φύση.
–Καταναλώστε τροφές που είναι πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα , μια ειδική μορφή πολυακόρεστων λιπαρών οξέων . Το βασικό ω-3 λιπαρό οξύ στα φυτά είναι το άλφα-λινολενικό οξύ ,το οποίο θεωρείται ότι προλαμβάνει τον καρκίνο .Τα ιχθυέλαια είναι η βασική πηγή δυο άλλων ω-3 λιπαρών οξέων , του εικοσιπεντανοϊκού οξέος (ΕΠΟ) και του δοκοσαεξανοϊκού οξέος (ΔΕΟ) . Θεωρούνται πιο σημαντικά για την επίδραση στα λιπίδια από το άλφα-λινολενικό οξύ . Γενικά τα ω-3 μειώνουν τα Τριγλυκερίδια και αυξάνουν τη HDL ,επίσης μειώνουν την συσσώρευση και τον βαθμό προσκόλλησης των αιμοπεταλίων βοηθώντας έτσι την πρόληψη σχηματισμού θρόμβων . Σημαντικές ποσότητες ω-3 λιπαρών περιέχονται στα ψάρια όπως είναι ο σολομός , οι σαρδέλες , το σκουμπρί , και ο τόνος καθώς και τα λάδι φύτρου σιταριού και τα φασόλια .
–Γενική σύσταση είναι να καταναλώνονται περισσότερο μονοακόρεστα λιπαρά, λιγότερο τα πολυακόρεστα και ακόμη λιγότερο τα κορεσμένα λίπη .
–Trans-λιπαρά οξέα είναι εκείνα που είναι στερεά σε θερμοκρασία δωματίου. Αυτά αυξάνουν τα επίπεδα LDL και μειώνουν την HDL . Βρίσκονται σε μαργαρίνες ,μείγματα φυτικών ελαίων , συσκευασμένες τροφές όπως είναι τα κράκερ ,μπισκότα ,πατατάκια , κέικ καθώς επίσης τα τηγανιτά τρόφιμα των fast food . Τα βρίσκουμε με ετικέτα “υδρογονωμένα” ή “μερικώς υδρογονωμένα”
–Η διαιτητική χοληστερόλη πρέπει να προσλαμβάνεται < 200 mg/day .Μπορείτε να χρησιμοποιείτε την μαργαρίνη που μειώνει τη χοληστερίνη .
–Προσοχή στο λεγόμενο κρυφό λίπος που υπάρχει σε ορισμένες τροφές. Για παράδειγμα το πλήρες γάλα ,το τυρί , ξηροί καρποί , τα γλυκά , τα κράκερ , τα πατατάκια και πολλά έτοιμα τρόφιμα μπορεί να περιέχουν σημαντικές ποσότητες λίπους .Για παράδειγμα 150 γραμμάρια ψητής πατάτας περιέχουν 145 θερμίδες και περίπου 3% λίπους ,ενώ μια μερίδα πατατάκια 150 γραμμάρια περιέχει 795 θερμίδες , εκ των οποίων περισσότερο από 60% προέρχεται από λίπη .
–Αύξηση πρόσληψης φρέσκων φρούτων και λαχανικών σε 5 τουλάχιστον μερίδες την ημέρα .
–Αύξηση πρόσληψης σε δυο τουλάχιστον μερίδες ψαριού ή άλλων πηγών ωμέγα 3 λιπαρών οξέων την εβδομάδα .
—Σημαντικό : όταν το σώμα λαμβάνει υπερβολική ποσότητα τροφής θερμιδικά εμπλουτισμένης και συμβεί η πρόσληψη θερμίδων να υπερέχει της κατανάλωσης τότε ο οργανισμός τα μετατρέπει με βάση του κύκλου του Krebs σε λίπη και τα αποθηκεύει για μελλοντική χρήση. Όμως δε γίνεται το ανάποδο δηλ. τα αποθηκευμένο λίπος να μετατρέπεται σε υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες για να χρησιμοποιηθούν σαν δομικά συστατικά , χρησιμεύει σαν καύσιμο κυρίως . Γι’ αυτό εάν δεν τρώτε πολύ κρέας και λιπαρά όμως τρώτε πολλά γλυκά ,αυτά επειδή έχουν πολλές θερμίδες και καθώς δεν καταναλώνονται, κατακάθονται στον οργανισμό με μορφή λίπους .
–Μειώστε την πρόσληψη ραφιναρισμένων σακχάρων (η λευκή επεξεργασμένη ζάχαρη ) και αυξήστε τη κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σύνθετους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες .Η λευκή ζάχαρη αυξάνει σημαντικά τα τριγλυκερίδια του αίματος απ’ ότι οι σύνθετοι υδατάνθρακες . Και μάλιστα η δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες μειώνει την χοληστερίνη ορού . Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι χωρίς επαρκή πρόσληψη διαιτητικών ινών , ακόμη και δίαιτες χαμηλές σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη έχουν μόνο μέτριες επιδράσεις στην ελάττωση κινδύνου για στεφανιαία νόσο .
Οι τροφές που μειώνουν τη χοληστερίνη και
πρέπει να καταναλώνονται τακτικά :
—Φασόλια (όσπρια) : περιέχουν πολλές διαλυτές ίνες που δεσμεύουν τη χοληστερόλη στο έντερο και την αποβάλλουν .
—Μαργαρίνη μείωσης χοληστερόλης : περιέχει φυτικές στερόλες που ελαττώνουν την απορρόφηση της χοληστερόλης από το έντερο και μειώνει τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης ορού .
—Καρύδια και αμύγδαλα (και άλλοι ξηροί καρποί) : πηγή μονοακόρεστου λίπους (μειώνει την LDL χοληστερόλη ) και της βιταμίνης Ε .
—Σόγια : μειώνει την πρόσληψη του κορεσμένου λίπους εάν χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο του κρέατος και του τυριού .
—Ψάρια (σκουμπρί , πέστροφα , ρέγκα , σαρδέλα , τόνος , σολομός ) πηγή ω-3-λιπαρών οξέων .
—Κόκκινο ρύζι : περιέχει μονακολίνη , β-σιτοστερόλη, καμπεστερόλη, στιγμαστερόλη, σαπωγενίνη , ισοφλαβόνες, και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που μειώνουν την χοληστερόλη .
—Φυτικές ίνες που περιέχονται πολύ στη βρώμη και ακατέργαστο ρύζι διεγείρουν τις πεπτικές λειτουργίες και αυξάνεται έτσι παραγωγή χολικών οξέων ( περιεχόμενο χολής )που σχηματίζονται από τη χοληστερόλη στο ήπαρ , με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η χοληστερόλη αίματος και αρτηριών .
Τα 10 γραμμάρια ή περισσότερο διαλυτών φυτικών ινών την ημέρα μειώνουν την ολική σας LDL χοληστερόλη .
Τρώγοντας 1 1/2 φλιτζάνια μαγειρεμένο πλιγούρι βρώμης παρέχουμε στον οργανισμό 6 γραμμάρια φυτικών ινών. Αν προσθέσετε φρούτα, όπως οι μπανάνες, θα προσθέσει περίπου άλλα 4 γραμμάρια φυτικών ινών. Οι διαλυτές ίνες βρίσκονται επίσης σε τροφές όπως τα φασόλια, τα μήλα, τα αχλάδια, το κριθάρι και τα δαμάσκηνα .
Πολλές διαιτητικές ίνες περιέχονται στα Μούσλι , που μπορείτε να καταναλώνετε για πρωινό με άπαχο γάλα ή φυτικό γάλα από αμύγδαλα , φουντούκια ,καρύδα και σόγια .
—Φυτικές στερόλες σε συνδυασμό με μαύρη σοκολάτα μειώνουν την LDL χοληστερόλη. Ο μηχανισμός με τον οποίο αυτές μειώνουν τη χοληστερόλη είναι η αναστολή της απορρόφησης της χοληστερόλης . Φυτικές στερόλες περιέχονται σε μαργαρίνες .
—Μαύρη σοκολάτα (μικρές ποσότητες) .
—Ελαιόλαδο πρέπει να καταναλώνεται μη μαγειρεμένο – ωμό σε μικρές ποσότητες το πολύ μια κουταλιά σούπας την ημέρα (επειδή έχει πολλές θερμίδες ).
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ , ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Και άλλες τροφές και συμπληρώματα διατροφής που μειώνουν τη χοληστερίνη ή είναι ευεργετικές για τον οργανισμό που πάσχει από δυσλιπιδαιμία :
—Συμπληρώματα διατροφής με ω-3 λιπαρά οξέα με EPA+DHA (εικοσαπεντανοϊκό οξύ + δοκοσαεξανοϊκό οξύ) πρέπει να καταναλώνονται 2 γρ την ημέρα .
—Λινολεικό οξύ ανήκει στα ω-3 λιπαρά οξέα φυτικής προέλευσης και έχει ευεργετικά αποτελέσματα στο καρδιαγγειακό και μειώνει την χοληστερίνη και τριγλυκερίδια , όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι μπορεί να αντικαταστήσει τα EPA+DHA εικοσαπεντανοϊκό οξύ + δοκοσαεξανοϊκό οξύ) .
Υπάρχει στο εμπόριο και σαν λινέλαιο, και σε συνδυασμό με άλλα ω-6 λιπαρά οξέα .
—Λεκιθίνη : υπάρχουν έτοιμα προϊόντα που διατίθενται σήμερα με λεκιθίνη και γαλακτωματοποιημένες φυτικές στανόλες που μειώνουν την πρόσληψη χοληστερόλης τροφής .
—Πολυκοζανόλη είναι ένα φάρμακο που εξάγεται από κερί ζαχαροκάλαμου. (αμφιλεγόμενα αποτελέσματα από μελέτες )
—ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ είναι ουσίες που βρίσκονται κυρίως σε φυτά, και τα τρόφιμα που παρασκευάζονται από φυτά, όπως το τσάι (πράσινο τσάι ), ο καφές, το κακάο, το ελαιόλαδο, και το κόκκινο κρασί, και έχουν αντιοξειδωτική δράση .
—Σπανάκι πηγή της λουτεΐνη η οποία συμβάλει στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης .
—Σκόρδο : μειώνει την ολική χοληστερόλη (αμφιλεγόμενα αποτελέσματα ) και αποτρέπει την προσκόλληση της LDL στα αρτηριακά τοιχώματα . Έχει επίσης αντιπηκτικές , αντιφλεγμονώδεις αντιυπερτασικές ιδιότητες .
Τροφές πού έχουν προστατευτική δράση στα αγγεία όπως είναι τα αντιοξειδωτικά
Είναι γνωστό ότι όταν η LDL είναι εκτεθειμένη σε οξειδωτικό στρες, υποβάλλεται σε καταρράκτη αλλαγών που επηρεάζουν το αγγειακό ενδοθήλιο, διευκολύνοντας έτσι την αθηρογένεση .Άρα πρέπει να καταναλώνονται τροφές με αγγειοπροστατευτική δράση όπως είναι τα αντιοξειδωτικά .
Το κάπνισμα και η κατάχρηση αλκοόλ αυξάνουν την LDL και τα τριγλυκερίδια . Επιτρέπεται μόνο ένα με δυο μικρά ποτηράκια κόκκινου κρασιού την ημέρα που έχει και άλλες ευεργετικές ιδιότητες για την καρδιά .
Είναι σημαντικό για τα άτομα με δυσλιπιδαιμίες να διατηρούν το σωματικό τους βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα .
Σε κάθε περίπτωση η θεραπεία πρέπει να είναι συνδυασμός παραγόντων για καλύτερα αποτελέσματα . Παράδειγμα όσο δίαιτα και να κάνετε μπορεί να μειώσετε λίγο την ολική χοληστερόλη , όμως εάν δεν κάνετε ασκήσεις δεν πρόκειται να ανέβει η καλή χοληστερόλη .
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !!!